دانلود متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی
دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی
گروه آموزشی علوم اجتماعی
پایاننامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته علوم اجتماعی – جامعه شناسی
عنوان:
بررسی تأثیر میزان و نوع مصرف رسانهای بر هویت جنسیتی دختران دبیرستانی شهر همدان
30 تیر 1393
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………. 1
1-3) ضرورت و اهمیت تحقیق………………………………………………………………………. 9
1-4) اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………. 12
1-4-1 ) هدف اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12
1-4-2 ) اهداف فرعی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 12
1-5) سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12
فصل دوم: ادبیات و چارچوب نظری تحقیق
2 -1) مقدمه…………………………………………………………………………………………… 15
2-2)مروری بر پژوهش های پیشین………………………………………………………………….. 16
2-2-1) تحقیقات داخلی…………………………………………………………………………………………………………………………………. 16
2-2-2) تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 18
2-3) مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………. 21
2 -3-1) نظریات مربوط به هویت………………………………………………………………………………………………………………….. 21
2-3-1-1) ریچارد جنکینز………………………………………………………………………………………………………………………….. 21
2-3-1-2) هنری تاجفل و نظریه مقوله بندی…………………………………………………………………………………………… 28
2-3-1-3)آنتونی گیدنز……………………………………………………………………………………………………………………………….. 31
2-3-1-4) جورج هربرت مید………………………………………………………………………………………………………………….. 35
2-3-1-5)نظریه سیمون دوبووار………………………………………………………………………………………………………………… 36
2-3-2) نظریات مربوط به کارکرد و اثر بخشی رسانه…………………………………………………………………………………. 39
2-3-2-1) ) مدل اثرات شرطی………………………………………………………………………………………………………………….. 39
2 -3-2-2) ) مدل اثرات شناختی…………………………………………………………………………………………………………….. 42
2-3-2-3) مدل اثرات مستقیم………………………………………………………………………………………………………………….. 44
2-3-2-4 ) مدل اثرات انباشتی…………………………………………………………………………………………………………………. 45
2-3-2-5) نظریه فمینیستی رسانه (لیبرال ، سوسیالیستی و رادیکال )……………………………………………….. 46
2-3-2-6 ) نظریه ژان بودریار…………………………………………………………………………………………………………………… 48
2-3-2-7)نظریۀ کاشت جورج گربنر………………………………………………………………………………………………………….. 52
2-3-2-8)تئوری یادگیری اجتماعی و جامعه پذیری……………………………………………………………………………….. 56
2-3-2-9)نظریه استفاده و رضامندی………………………………………………………………………………………………………… 59
2-4)جمع بندی وچارچوب نظری…………………………………………………………………….. 61
2-5) مدل تحلیلی……………………………………………………………………………………… 65
2-6 ) فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………. 66
فصل سوم: روش شناسی
3-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………. 69
3-2) جامعه آماری………………………………………………………………………………….. 69
3-3)تعیین حجم نمونه………………………………………………………………………………… 70
3-4 ) روش نمونه گیری……………………………………………………………………………… 71
3 -5) واحد تحلیل…………………………………………………………………………………….. 71
3-6) تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر وابسته………………………………………………………. 72
3-6-1)هویت جنسیتی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 72
3-6-2)کلیشه های جنسیتی………………………………………………………………………………………………………………………….. 72
3-7) تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر مستقل………………………………………………………. 75
3-7-1) متغیر مستقل…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76
3-7-1-1) رسانه های جمعی…………………………………………………………………………………………………………………….. 76
3 -7-1-2) رسانه های دیداری – شنیداری……………………………………………………………………………………………. : 76
3-7-1-3) رسانه های الکترونیک………………………………………………………………………………………………………………. 78
3-7-1-4) پایگاه اقتصادی- اجتماعی………………………………………………………………………………………………………… 79
3-8) اعتبار و روایی…………………………………………………………………………………. 79
3-9) روش تحقیق و ابزار گردآوری داده ها…………………………………………………………. 80
3-10) روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………. 80
فصل چهارم: یافته‌های تحقیق
4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………. 85
4-2) توصیف متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………… 85
4-2-1) توزیع پاسخگویان برحسب سن………………………………………………………………………………………………………… 85
4-2-2) توزیع پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی……………………………………………………………………………………. 86
4-2-3 ) توزیع پاسخگویان بر حسب مقطع تحصیلی………………………………………………………………………………… 86
4-2-4 ) میزان استفاده پاسخگویان از تلویزیون………………………………………………………………………………………….. 87
4-2-5) میزان استفاده پاسخگویان از ماهواره……………………………………………………………………………………………… 88
4-2-6) میزان استفاده پاسخگویان از اینترنت……………………………………………………………………………………………… 88
4-2-7) توزیع پاسخگویان بر حسب علاقه به شغل خانه داری…………………………………………………………………. 88
4-2-8) توزیع پاسخگویان در مورد تأمین درآمد خانواده فقط توسط مردان………………………………………….. 89
4-2-9) توزیع پاسخگویان در مورد وظیفه نگه داشتن بچه ها در آینده توسط مادر……………………………. 90
4-2-10) توزیع پاسخگویان در مورد تأمین نیاز عاطفی توسط زن……………………………………………………………. 90
4-2-11) توزیع پاسخگویان در مورد رسیدگی بهتر مادرها به امور بچه ها 91
4-2-12) توزیع پاسخگویان در مورد انجام وظایف همسری توسط زنان…………………………………………………… 92
4-2-13) توزیع پاسخگویان در مورد توانایی انجام هر نوع شغلی……………………………………………………………… 92
4-2-14) توزیع پاسخگویان در مورد توانایی کسب درآمد برای خانواده توسط فرد…………………………………. 93
4-2-15) توزیع پاسخگویان در مورد مسئول بودن پدرها در امور بچه ها…………………………………………………. 94
4-2-16) توزیع پاسخگویان در مورد کمک کردن مرد به همسر شاغلش در نگهداری بچه……………………. 94
4-2-17) توزیع پاسخگویان در مورد درک بهتر همسر توسط زن شاغل………………………………………………….. 95
4-2-18) توزیع پاسخگویان در مورد توانایی انجام دادن کارهای مدیریتی……………………………………………….. 96
4-2-19) توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از سریالهای تلویزیونی……………………………………………… 96
4-2-20) توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از سریالهای ماهواره…………………………………………………. 97
4-2-21) توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از اخبار ماهواره……………………………………………………….. 97
4-2-22) توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از ایمیل……………………………………………………………………. 98
4-2-23) توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده ازچت………………………………………………………………………… 99
4-2-24) توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از برنامههای علمی اینترنت…………………………………….. 99
4-2-25) توزیع پاسخگویان برحسب پایگاه اقتصادی – اجتماعی…………………………………………………………….. 100
4-3) تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………. 100
4 – 3-1- فرضیه اول: به نظر می رسد میزان استفاده از رسانه (تلویزیون ،ماهواره ،اینترنت) بر هویت جنسیتی تأثیر میگذارد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. . 101
4- 3-2- فرضیه دوم: به نظر میرسد برنامههای تلویزیونی داخلی (سریالها، تبلیغات تجاری ….) بر بازنمایی کلیشههای جنسیتی تأثیر میگذارد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 102
4-3-3) فرضیه سوم : به نظر میرسد استفاده از برنا مههای ماهواره ، بر ایجاد هویت جنسیتی جدیدتأثیر میگذارد. 103
4-3-4) فرضیه چهارم : به نظر میرسد استفاده از برنامههای اینترنت، بر ایجاد هویت جنسیتی جدیدتأثیر میگذارد. 106
4-3-5) فرضیه پنجم : به نظر میرسد پایگاه اقتصادی- اجتماعی فرد بر میزان استفاده از رسانه تأثیر….. 109
4-18-خلاصه تحلیل رگرسیون خطی ساده…………………………………………………………………………………………………. 109
فصل پنجم: نتیجه گیری
5-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………. 113
5-2) نتایج…………………………………………………………………………………………….. 102
5-3)جمع بندی………………………………………………………………………………………… 112
5-4) محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………….. 113
5-5 ) پیشنهادات…………………………………………………………………………………….. 113
منابع فارسی…………………………………………………………………………………………… 116
منابع لاتین…………………………………………………………………………………………….. 120
فهرست جداول
جدول 3-1: میزان پایایی شاخص های تحقیق………………………………………………………………. 80
جدول (4-1) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی ،مقطع تحصیلی، سن………………….. 86
جدول (4-2) میزان استفاده پاسخگویان از تلویزیون، ماهواره ، اینترنت………………………………….. 87
جدول (4-3) توزیع پاسخگویان بر حسب متغییر های مربوط به هویت سنتی…………………………….. 89
جدول (4-4) توزیع پاسخگویان بر حسب متغییر های مربوط به هویت سنتی…………………………….. 91
جدول (4-5) توزیع پاسخگویان بر حسب متغییر های هویت جدید…………………………………………. 93
جدول (4-6 )توزیع پاسخگویان بر حسب متغییر های هویت جدید…………………………………………. 95
جدول (4-7 )توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از سریالهای تلویزیونی، سریال های ماهواره ،اخبار ماهواره 97
جدول (4-8) توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از ایمیل، چت ، برنامه علمی اینترنت…………… 98
جدول (4-9) توزیع پاسخگویان برحسب پایگاه اقتصادی – اجتماعی……………………………………. 100
جدول 4-10خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام هویت جنسیتی بر حسب متغیر وارد شده پیش بین……… 101
جدول 4-11. ضرایب رگرسیون متغیر پیش بین روی متغیر هویت جنسیتی……………………………… 101
جدول 4-12.خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام کلیشه های جنسیتی بر حسب متغیر وارد شده پیش بین.. 102
جدول 4-13 ضرایب رگرسیون متغیر پیش بین روی متغیر کلیشههای جنسیتی………………………….. 103
جدول 4-14خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام هویت جدید بر حسب متغیرهای وارد شده پیش بین……. . 104
جدول 4-15 .ضرایب رگرسیون متغیرهای پیش بین روی متغیر هویت جدید…………………………….. 105
جدول 4-16.خلاصه تحلیل رگرسیون گام به گام هویت جدید بر حسب متغیرهای وارد شده پیش بین……. 107
جدول 4-17. ضرایب رگرسیون متغیرهای پیش بین روی متغیر هویت جدید…………………………….. 108
1-1) مقدمه
یکی از جنبههای زندگی اجتماعی انسان هویت اجتماعی و نحوهی شکلگیری آن است .عوامل گوناگونی درحوزهی زندگی اجتماعی و شکلگیری آن نقش دارند مانند خانواده، مدرسه، رسانههای جمعی و …. . هویت[1] یکی از موضوعات مهم زندگی اجتماعی درجوامع معاصر است. هر جا بحث از وفاق و همبستگی اجتماعی یا عدم وجود آنها مطرح میشود، موضوع هویت نیز به میان میآید. هویت اجتماعی دارای انواع گوناگونی چون هویت خانوادگی، قومی، نژادی، ملی و شخصی و … است. برجستهترین عنصر هویت شخص ، هویت جنسیتی است. هویت جنسیتی [2] ، آن بخش از رفتارها و نگرشهای فرد نسبت به جنسیت خویش است که تحت تأثیر شرایط فرهنگی و اجتماعی شکل میگیرد. هویت جنسیتی از طریق تعامل اجتماعی شکلگرفته و از کانال کارگزاران جامعهپذیری (خانواده، مدرسه، دوستان، رسانههای گروهی ) به افراد منتقل میگردد جامعه ایرانی در سالهای اخیر از لحاظ پرداختن به موضوعات و مسائل زنان دستخوش تغییر وتحولات عینی و ملموس بسیاری شده است. طبیعی است که این تحولات بر هویت و مکانیزم شکلگیری و هویتیابی تأثیرات شگرفی گذاشته باشد. به همین دلیل امروزه هویت زن ایرانی ترکیبی باز اندیشانه از هویتهای سنتی و مدرن است .در چنین چارچوبی زنان جامعه ما با تکیه بر دو رویکرد سنتی و مدرن و حتی ترکیب این دو هویت، در پی باز تعریف هویت اجتماعی خود هستند. در جامعه ایران هویتها شکلی سیال و متغییر یافتهاند.یکی از مهمترین منابع تغییر هویتها در جامعه امروزی، از جمله در عرصه زندگی زنان، رسانههای جمعی میباشند.تأثیر رسانه های نوین برجامعه ،بالاخص جنبه ارتباطی آن که به تمامی ابعاد زندگی بشرتسری یافته است انکارناپذیر میباشد.همچنین نقش مؤثر رسانههای جمعی در زندگی اجتماعی و تأثیر نافذ آن در شکل بخشی به هویت باعث شده تفاوتهای از پیش موجود بین هویت و شیوههای نگرش و شیوه های رفتار، در پرتو تازهای نگریسته شود.
در عصر ارتباطات دستیابی به مخاطبان و اثرگذاری بر آنان از اهداف دست اندرکاران رسانههای مختلف است. یکی از مهمترین عناصر ایجاد ارتباط با مخاطب، اثری است که رسانه بر او میگذارد. اثرگذاری رسانهها همواره مورد توجه گردانندگان، اندیشمندان حوزههای مطالعات رسانهای و دولتها بوده است.در واقع برای کسانی که متصدی و متولی رسانهها هستند همواره این پرسش مطرح است که آیا رسانهها می توانند تأثیری برمخاطبان داشته باشند.؟ گسترش وسایل ارتباط جمعی (تلویزیون ، ماهواره ، اینترنت) بحث تأثیر این وسایل بر مخاطبان از جنبه های مختلف نظیر تغییر آموزش سبکزندگی ، ایجاد سلیقهها و علایق جدید ، تحریک حس مصرف گرایی ، تجدد طلبی و نوگرایی ، آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان ، ارتقای سطح آگاهیها و دانش عمومی و … به طور جدی مطرح کرده است.
وسایل سنتی ارتباطی در سالهای اخیر جای خود را به وسایل الکترونیکی دیجیتالی ارتباط از راه دور داده است. وسایل جدید با ظرفیتها و قابلیتهای بسیار نقش تعیین کنندهای در تغییر در ابعاد مختلف جامعه به عهده دارند.رسانههای جدید از تفاوت میان رسانههای گوناگون کاسته و فعالیتهای ارتباط جمعی و خصوصی را به هم نزدیک کردهاند یک رسانه واحد را می توان هم مورد استفاده عمومی و هم تخصصی قرارداد.رسانههای ارتباطی را میتوان نه تنها در جهت چالش و تضعیف ارزشها و باورهای سنتی ، بلکه به منظور گسترش و تحکیم سنتها نیز مورد استفاده قرار داد. تلویزیون در دهههای اخیر از رسانهای با چهار انتخاب برای بیننده در بسیاری از نقاط ، به رسانهای با بیش از پنجاه انتخاب تغییر کرده است. کانالهای قابل دسترسی عموم معمولاً با حداقلی از آموزش فرصتی را برای افراد فراهم میکند تا برنامهها و پیامهای خود را ایجاد و از نظر زمانی برنامهریزی کنند و انتقال دهند.استفاده از ماهوارهها برای پخش برنامههای تلویزیونی تحول عظیمی در تولید و پخش برنامهها در سطح وسیع ایجاد کرده است . عدم امکان کنترل امواج ماهواره ای باعث شده که حجم وسیعی از برنامههای برونمرزی به فضای فکری جامعه وارد شده و بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی تأثیر گذارد. با وجود اختلافهایی که دیدگاههای گوناگون در خصوص میزان، ابعادو چگونگی اثرگذاری رسانهها دارند ، هیچ یک از آن ها این نکته را که رسانهها توان تأثیرگذاری دارند نفی نمیکنند. به عبارت دیگر میپذیرند که این امکان به صورت بالقوه در رسانه وجود دارد فقط گستره و دامنه این تأثیر متفاوت است.
1-2) بیان مسئله
هویت یکی از موضوعات مهم زندگی اجتماعی در جوامع معاصر است. هر جا بحث از وفاق و همبستگی اجتماعی یا عدم وجود آنها مطرح می شود، موضوع هویت نیز به میان می آید . یک جنبه از هویت مبتنی بر تشابهات و مشترکات بین افراد و یک جنبه از آن مرتبط با تمایز “ما” و دیگران است .
هویت ابتدا به معنای «یکی شد » و در روانشناسی به معنای «یکی شدن خود» مطرح گردیده است .هویت از نظر جامعه شناسی صرفاً یکی شدن خود نیست، بلکه ” یکی شدن با خود و دیگران” محسوب میشود که توضیح دهنده هویت فردی و اجتماعی است .بر اساس نظریه هویت، فرآیند هویت یک سیستم کنترل است که مجموعهای از هنجارها و ضد هنجارها را در فرد و جامعه به وجود می آورد. هویت مجموعه معانی است که چگونه بودن را در خصوص نقشهای اجتماعی به فرد القا میکند و یا وضعیتی است که به فرد میگوید او کیست و مجموعه معانی را برای فرد تولید میکند که مرجع کیستی و چیستی او را تشکیل میدهد( دوران، 1387: 26).
هویت اجتماعی دارای انواع گوناگونی چون هویت خانوادگی، قومی، نژادی، ملی و شخصی و … است. برجسته ترین عنصر هویت شخصی، هویت جنسیتی است که بعدی از هویت است و ما خود را به یکی از دو مقوله مرد یا زن منتسب می کنیم، یعنی به خودمان برچسب مذکریا مؤنث میزنیم. هویت جنسیتی، آن بخش از رفتارها و نگرشهای فرد نسبت به جنسیت خویش است که تحت تأثیر شرایط فرهنگی و اجتماعی شکل میگیرد.در واقع هویت جنسیتی از طریق تعامل اجتماعی شکل گرفته و از کانال کارگزاران جامعهپذیری (خانواده، مدرسه، دوستان، رسانههای گروهی ) به افراد منتقل میگردد. افراد از طریق این هویت، به باز تولید ارزشها، نگرشها و رفتارهایی می پردازند که محیط اجتماعی برای آنان تعیین کرده است . بخش مهمی از شناختهای مربوط به هویت جنسیتی، ناشی از، عقاید قالبی و کلیشههای جامعه است. براساس کلیشههای جنسیتی زنان و مردان در جامعه دارای ویژگیها ، رفتار و حالت روانی خاص هستند و قابلیت انجام وظایف و کارهایی خاص را پیدا میکنند. امروزه در جامعه ایرانی هویت جنسیتی سنتی دستخوش تغییر گردیدو هویت جنسیتی مدرن از نظر فرهنگی بطور کامل پذیرفته نشده، هویتهای سنتی به تدریج مورد سوال قرار گرفتهاند و هویتهای جدید سر برآوردهاند که نه یکپارچگی گذشته را دارند نه ثبات پیشین را . در چنین وضعیتی زنان و دختران جوان جامعه ما با ترکیبی باز اندیشانه از هویتهای سنتی و مدرن ،در پی باز تعریف هویت جنسیتی خود هستند .
یکی از مهمترین منابع تغییر هویت جنسیتی زنان و دختران ،رسانههای جمعی است. درجهان کنونی پیشرفت سریع وسایل ارتباط جمعی ،فرصت به روز شدن را در اختیار افراد قرار می دهد و قشر جوان و زنان ازجمله گروههای هدف برای رسانهها محسوب می شوند.رسانهها تولیدکننده ی پیامهای رمزدار یا موضوعات فرهنگیاند و نقش به سزایی درحمل و ارائه این پیامها دارند ، آنها باعث میشوند افراد نگرش ویژهای نسبت به جامعه داشته باشند.استفاده از رسانههای ارتباطی ،زندگی اجتماعی را به طریقی بنیادین دگرگون کرده است .آنها با ایجاد بسترهای فرهنگی افکار عمومی جامعه را مطابق الگوهای خود شکل میدهند و تغییرات اساسی در رویه ،رفتار، طرز تفکر و منش افراد ایجاد میکنند .
رسانهها درشکل دادن به بینشها و ادراکهای ما دربارهی نقشهای جنسیتیمان نقش مهمی ایفا میکنندکه با نقشهای کلیشهای فرهنگی سازگاری دارند. از جملهی این رسانهها میتوان به تلویزیون اشاره کرد .در اکثر کشورهای توسعه یافته، تلویزیون وسیع ترین گستره مخاطبان را در میان تمام رسانهها به خود اختصاص داده است. تلویزیون از بدو تولد فرد وجود دارد و جزئی از زندگی اوست .تلویزیون یکی از مهمترین رسانههای جمعی است که در برنامههای مختلف مانند فیلم، سریال، تبلیغات و غیره، زنان و مردان را در نقشهای مختلف نشان میدهد تصویر فرهنگی زنان دختران در برنامههای تلویزیونی داخلی نیز درجهت حمایت وتداوم نقش سنتی و تقویت مفاهیم پذیرفته شده درباره زنانگی و مردانگی است.نتایج مطالعات نشان داده است برنامههای تلویزیونی در ساعات پر بیننده، تصویری بسیار کلیشهای و اغلب با ویژگیهای سنتی و پدرسالارانه از زنان ارائه میدهند ( میرساردو و صداقت ، 1386 :30-31).
در این نقشها زنان معمولاً منفعل ، تسلیم و کم اهمیت هستند و در نقشهای همسر ،مادر و کدبانو یا در مشاغل فرعی و کسلکننده ظاهر میشوند، این رسانهها سعی میکنند این نقشها را در نظر زنان طبیعی جلوه دهند و زنان را به عنوان موجوداتی حاشیهای بازنمایی کنند (ریاحی ،110:1386) .
[1] . Identity
[2] Gender Identity
تعداد صفحه:160
قیمت : 37500 تومان