برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده و استاد راهنما در سایت درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
|
چکیده: امروزه سرمایه اجتماعی به یکی از مهمترین دغدغههای تحلیلگران در زمینه توسعه هر کشور تبدیل شده است. وجود ارتباط میان سرمایه اجتماعی و متغیرهای اقتصادی سبب شده تا اقتصاددانان از آن در تحلیلهای خود استفاده کنند. سرمایه اجتماعی در برگیرنده مفاهیمی همچون اعتماد، همکاری و همیاری میان اعضای یک گروه یا یک جامعه است که با خلق هنجارهای مشترک و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف و پیشبرد امور میگردد. در این پژوهش، به دنبال بررسی علت تفاوتها در مشارکت مردم در بازار سهام در استانهای ایران( که دارای تالار بورس هستند) با تأکید بر تفاوت در سطح سرمایه اجتماعی هستیم. برای آزمون رابطۀ میان سرمایه اجتماعی و حجم معاملات بورس اوراق بهادار با استفاده از دو روش اقتصادسنجی و براساس مدل مقطعی برای سال 1388 و روش پانل دیتا (1391-1379) در استانهای ایران استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان میدهد که بین سطح سرمایه اجتماعی و حجم معاملات بورس در استانهای ایران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. این امر ضرورت دقت و توجه سیاستگذاران به سطح سرمایه اجتماعی را گوشزد میکند. |
| واژههای کلیدی: سرمایه اجتماعی، اعتماد، حجم معاملات، بورس اوراق بهادار |
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات
1-1………………………………….. مقدمه 3
1-2……………… تعریف مساله و بیان نکات اصلی 5
1-3……………………….. ضرورت انجام پژوهش 7
1-4……………………………. فرضیات پژوهش 8
1-5………………………… اهداف اصلی پژوهش 8
1-6…………………………. روش انجام پژوهش 8
فصل دوم: مبانی و پیشینه تحقیق
2-1………………………………….. مقدمه 13
2-2…………………….. مفهوم سرمایه اجتماعی 14
2-2-1 سرمایه اجتماعی چیست 14
2-2-2 تعریف سرمایه اجتماعی از نگاه صاحبنظران 15
2-2-3 شاخص‌ها و مؤلفههای سرمایه اجتماعی 18
2-3…………………………… بازارهای مالی 23
2-3-1 اهمیت بازارهای مالی 24
2-3-2 بازار اوراق بهادار 25
2-4 سرمایه اجتماعی و مشارکت بازار سرمایه(مبادلات اقتصادی و سرمایه گذاری) 26
2-4-1 اعتماد به قراردادهای مالی 28
2-4-2 سطح اعتماد سرمایهگذاران به ناشران اوراق بهادار 29
2-4-3 تخصیص سبد دارایی 30
2-4-4 پس انداز و سرمایه گذاری 31
2-4-5 تعاملات و مشارکت در بازار 32
2-5……. سایر عوامل مؤثر بر مشارکت در بازار سهام 33
2-5-1 تورم 33
2-5-2 تولید ناخالص داخلی 34
2-5-3 سپرده‌های بانکی 35
2-5-4 متوسط قیمت مسکن 36
2-6…………………………… پیشینه مطالعه 37
2-6-1 مطالعات خارجی 37
2-6-2 مطالعات داخلی 43
2-7……………………………. جمع بندی فصل 45
فصل سوم: روش تحقیق و ارائه مدل
3-1………………………………….. مقدمه 49
3-2……. روشهای اقتصادسنجی مورد استفاده در تحقیق 50
3-2-1 روش حداقل مربعات((OLS 50
3-2-2 روش دادههای ترکیبی 50
3-3…………………………….. معرفی مدل‌ها 54
3-3-1 شرح داده‌ها و متغیرهای مدل 55
3-4……………………………….. خلاصه فصل 58
فصل چهارم: برآورد مدل و تحلیل نتایج
4-1………………………………….. مقدمه 61
4-2………………………… بررسی فروض کلاسیک 62
4-2-1 نرمال بودن جمله پسماند 62
4-2-2 عدم ناهمسانی واریانس 63
4-2-3 عدم خودهمبستگی 64
4-2-4 عدم وجود همخطی 64
4-3 برآورد مدل با استفاده از روش OLS و تفسیر نتایج آن 65
4-4………….. برآورد مدل به روش دادههای ترکیبی 66
4-4-1 آزمون برآورد به روش پانل و اثرات ثابت 67
4-4-2 تخمین مدل پانل و تفسیر نتایج 68
4-5……………………………….. خلاصه فصل 70
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادات
5-1………………………………….. مقدمه 73
5-2………………………. مروری کلی بر پژوهش 73
5-3……………………… نتایج آزمون فرضیه‌ها 74
5-4…………………….. نتیجه گیری کلی تحقیق 75
5-5………………………………. پیشنهادات 75
منابع فارسی 77
منابع لاتین: 79
پیوستها و ضمائم 83
1-1 مقدمه
سرمایه اجتماعی مفهومی فرا رشتهای است که در چند دهه اخیر وارد مباحث رشتههای مختلف شده و مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. از آغاز تا کنون تعاریف مختلفی از سرمایه اجتماعی ارائه شده است؛ هر یک از صاحبنظران سرمایه اجتماعی نیز از زوایایی به تشریح آن پرداختند که به نظر میرسد هر یک تعریف متفاوتی با دیگری را ارائه کردهاند. به طور کلی سرمایه اجتماعی را میتوان هنجار غیررسمی جا افتاده‌ای دانست که همکاری بین دو یا چند نفر را تعریف میکند که میتواند روابط درون خانواده تا رابطه بین مردم و دولت را در برگیرد که اساس آن مبتنی بر اعتماد است. افزایش اعتماد بین افراد و گروههای اجتماعی مانع رفتارهای فرصتطلبانه و رانتجویی میشود. بنابراین، سرمایه اجتماعی نتیجه تعاملات بین افراد هر جامعه است که به شکل گیری اعتماد بین افراد منجر میشود. درنتیجه، هر چه سرمایه اجتماعی بیشتر باشد، روابط بین افراد از اعتماد بیشتری برخوردار بوده و این اعتماد به وجود آمده در جامعه بستر مناسبی برای انجام فعالیتهای اقتصادی مولد میشود.
تاکنون مطالعات بسیاری پیرامون تبیین و شرح مفهوم سرمایه اجتماعی و نحوه ارتباط آن با سایر پدیدههای اجتماعی، جامعهشناختی، اقتصادی و … انجام شده است و هر کدام تفاسیر زیادی از آن ارائه کردهاند. در ارتباط با مباحث اقتصادی تحقیقات بسیاری صورت گرفته که به بررسی ارتباط مؤلفههای سرمایه اجتماعی با متغیرهای اقتصادی، چگونگی تأثیرگذاری سرمایه اجتماعی بر عملکرد اقتصادی و یا برای توجیه علل عقبماندگی و کمتر توسعهیافتگی برخی کشورها پرداختهاند. مطالعات زیادی به این موضوع پرداختهاند که یک جامعه در کنار سرمایه فیزیکی( کارخانجات، زیرساختها، ماشینآلات و …) و سرمایه انسانی( نیروی کار متخصص و ماهر) به سرمایه اجتماعی نیز به عنوان نوعی از سرمایه نیاز دارد. در واقع سرمایه اجتماعی فضایی را تشکیل میدهد که در آن سرمایههای فیزیکی و انسانی به کار گرفته میشوند. تمرکز بر سرمایه اجتماعی به دلیل نقش غیر قابل انکاری است که در تولید و یا افزایش سرمایه انسانی و اقتصادی ایفا میکند؛ به طوری که امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه و رشد اقتصادی معرفی شده است.
مشارکت مردم در طرحها و سرمایهگذاریهای اقتصادی و برنامهریزیهای دولت در جهت رشد و شکوفایی اقتصادی امری ضروری است. در واقع بدون مشارکت مردم این برنامهریزیها تحقق نمییابد. در بازارهای مالی نیز مشارکت مردم بسیار تأثیرگذار است. بازارهای مالی وظیفه تأمین کننده منابع مالی طرحها و سرمایهگذاریهای اقتصادی را بر عهده دارند. بازار سرمایه به عنوان جزئی از بازارهای مالی از اهمیت بسیار بالایی در جذب سرمایههای کوچک و بزرگ برای سرمایهگذاری در بازار سهام و جلوگیری از راکد ماندن آنها دارد. سطح بالای سرمایه اجتماعی در هر جامعهای، سطح بالای اعتماد در آن جامعه را نتیجه میدهد. با توجه به ماهیت قراردادهای مالی که سطح بالایی از اعتماد بین طرفین قرارداد را میطلبد، به نظر میرسد در فضایی که سرمایه اجتماعی سطح بالاتری داشته باشد، تمایل مردم برای حضور در بازار سرمایه نیز بیشتر است. اعتماد و مشارکت از مولفههای اصلی سرمایه اجتماعی هستند.
1-2 تعریف مساله و بیان نکات اصلی
سرمایه اجتماعی اگرچه مفهومی نوین و نوپا در عرصهی مطالعات اجتماعی و اقتصادی است؛ اما ریشه در روابط اجتماعی نوع بشر دارد. این مفهوم به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه یا گروه اجتماعی به عنوان تسهیلگر که با خلق هنجارهای مشترک و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف و پیشبرد امور میگردد، اشاره دارد. سرمایه اجتماعی طی سالیان اخیر توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است؛ اقتصاد هم ازین امر مستثنی نبوده و مطالعات گستردهای در این باره انجام شده است.
در تئوریهای تقاضای کل، مصرف روند با ثباتی را طی میکند و مخارج دولتی نیز یک متغیر سیاستگذاری است که کنترل آن در دست دولت قرار دارد، بنابراین تنها متغیر پر تلاطم تقاضای کل که نقش عمدهای در ایجاد نوسانات دارد، سرمایهگذاری خصوصی است، لذا شناخت رفتار سرمایهگذاری و عوامل مؤثر بر آن، بسیار مورد توجه اقتصاددانان و سیاستگذاران بوده است. در ادبیات اقتصادی، بحث سرمایهگذاری بسیار غنی بوده و سرشار از منابع تئوریک تجربی در کشورهای توسعهیافته است. به دلیل ساختار متفاوت کشورهای توسعهیافته و توسعهنیافته و با توجه به اینکه بعضی از فروض اساسی لازم در تحلیل رفتار بهینه سرمایهگذاری مانند وجود بازارهای مالی نسبتاً کارا و عدم کنترلهای شدید توسط دولت در کشورهای توسعهنیافته فراهم نمیباشد.
بازارهای مالی بخش مهمی از اقتصاد و یکی از عوامل مهم رونق زیربنایی هر کشور محسوب میشوند و در ارتباط با مشارکت و سرمایهگذاری و تأمین مالی سایر بخشهای اقتصاد میتوان گفت نقش مهمی را در رشد و توسعه کشورها ایفا میکند. بازار سرمایه در کنار بازار پول نقش تأمین مالی بخشهای مختلف اقتصاد را به عهده دارد. بازارهای سهام نیز به عنوان یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه، پساندازها و منابع مالی محدود را در سریعترین زمان ممکن و با هزینهی معاملاتی کم به مسیر سرمایهگذاری هدایت میکنند و با جذاب نشان دادن سرمایهگذاری، مانع از راکد ماندن پساندازهای افراد میشوند و به نوعی به چرخهی تولید بازمیگردند.
پس از مطالعه ابعاد مختلف تاثیر سرمایه اجتماعی بر بخشهای مختلف اقتصاد و بازارها و با توجه به ماهیت بازارهای مالی به ویژه بازار سرمایه میتوان بر اهمیت وجود سطح بالای سرمایه اجتماعی و حاکمیت آن بر ارکان و نهادهای بازار سرمایه به خوبی پی برد. پرداختن به اینکه سرمایه اجتماعی چه تأثیری بر بازار سرمایه دارد و یا مکانیزم اثرگذاری آن بر بازار سرمایه چگونه است؛ و یا حتی تقویت و یا مدیریت این اثر به دلیل اهمیتی که بازار سرمایه در هر اقتصادی دارد، میتواند راهکارهایی مفید و البته کاربردی در جهت رونق هرچه بیشتر بازار سرمایه به ما ارائه دهد. از آنجایی که قراردادهای مالی ذاتاً قراردادهایی با اعتماد بسیار بالا هستند، سرمایه اجتماعی باید اثرات عمدهای روی توسعه بازارهای مالی داشته باشد. تأمین مالی و سرمایهگذاری چیزی جز چشمپوشی و تبادل مبلغی پول در امروز به منظور وعدهی بازگشت پول بیشتر در آینده نیست(گاسیو، ساپینزا و زینگالس، 2008).
یکی از مکانیزمهایی که از طریق آن سرمایه اجتماعی روی بهرهوری اقتصادی اثر میگذارد، بوسیله افزایش سطح اعتماد غالب است. در مناطق با سرمایه اجتماعی بالا، مردم میتوانند بیشتر به یکدیگر اعتماد کنند چرا که شبکههای اجتماعی موجود در جامعه فرصتهای بهتری برای مجازات کجرویها فراهم میکنند (همان). اصولاً حتی بیش از بخشهای دیگر اقتصاد، بازار سرمایه مبتنی بر معاملات و قراردادهای دوجانبه و چند‌‌‌‌جانبه و جریان سیال اطلاعات جامع، شفاف و دقیق میباشد و به این ترتیب کیفیت و سطح متغیرهای سرمایه اجتماعی نقش پایه‌ای و حیاتی را در این بازار بر عهده دارند. اعتماد سرمایهگذاران به ناشران اوراق بهادار از این حیث بسیار مهم است چرا که آنچه در بازارهای مالی و خصوصاً بازار سرمایه مورد معامله قرار میگیرد، نه داراییهای واقعی (برای مثال زمین، ساختمان، ماشینآلات و…) بلکه تنها مجموعهای از داراییهای مالی (کاغذی) هستند که ارزش آنها مبتنی بر دارایی‌ها و درآمدهایی است که این اوراق مالی به پشتوانه از آن دارایی‌ها منتشر و عرضه میگردد و سرمایهگذاران در ازای تحصیل این داراییهای کاغذی، اقدام به سرمایهگذاری و ارائه‌ی وجوه و پساندازهای خود میکنند. به این ترتیب، پایه و اساس شکل‌گیری، دوام و توسعهی بازارهای مالی را اعتماد به عنوان متغیر اصلی سرمایه اجتماعی تشکیل میدهد. علاوه بر این سرمایهگذاران با خرید اوراق بهادار مالکیت درصدی از یک شرکت یا یک جریان درآمدی در آینده میشوند که در واقع به سود دهی و بازدهی و اعتبار شرکت نیز اعتماد میکنند. طبیعیایست در خرید و فروش اوراق بهاداری که مبتنی بر سایر داراییهای مالی و واقعی هستند از قبیل اختیارهای معامله و قراردادهای سلف و پیمان آتی، عنصر اعتماد نمود بیشتری دارد. سطح سرمایه اجتماعی و میزان فساد، تقلب و تخلف در بازارهای سرمایه میتواند رابطه‌ی نزدیکی با یکدیگر داشته باشد؛ تقلب و تخلفات شایع در بازار سرمایه از جمله دستکاری قیمتها، پولشویی، و غیره عمدتاً ناشی از فقدان و یا پایین بودن میزان سرمایه اجتماعی در سطح بازار سرمایه میباشد.
1-3 ضرورت انجام پژوهش
در کشور ما مطالعات محدودی در زمینه سرمایه اجتماعی صورت گرفته که اغلب به ارائه تصویری از آن و توصیف آن پرداختهاند و در حال یافتن جایگاه درخور توجهی در مباحث اقتصادی است. ضمن اینکه با توجه به بررسی‌های انجام شده تا به این مرحله، در خصوص رابطه‌ی بین سرمایه اجتماعی و سرمایهگذاری و ایجاد انگیزه برای آن و توسعه بازار سرمایه تا کنون تحقیق علمی قابل توجهی صورت نگرفته و مطلبی منتشر نشده است. بازار سهام به عنوان جزئی از بازار سرمایه، محیط امنی را برای سرمایهگذاری و کسب سود و تأمین مالی پروژههای سرمایهگذاری مهیا میکند. با توجه به نقش بازار سهام در جهت توسعه مالی و رشد اقتصادی، این ضرورت را ایجاد میکند که عوامل تأثیرگذار بر این بازار به منظور رونق و پویایی هر چه بیشتر این بازار مورد بررسی دقیق قرار گیرند؛ از این رو ضروری است تا ضمن بررسی سرمایه اجتماعی و پیامدهای اقتصادی آن در ایران، رابطه آن با رونق بازارهای مالی و میل به مشارکت افراد در بازار سهام در استانهای ایران مورد بررسی دقیق قرار گیرد.
1-4 فرضیات پژوهش
بین سطح سرمایه اجتماعی در استان های مختلف و حجم سرمایه گذاری در بورس رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
1-5 اهداف اصلی پژوهش
هدف اصلی این پژوهش مطالعه ارتباط بین میزان سرمایه اجتماعی و حجم مشارکت مردم در بازار سهام استانهای ایران است. این اثر میتواند در جهت کمک به رونق هرچه بیشتر بازار سرمایه و جذب سرمایههای راکد بزرگ و کوچک مفید باشد. با مدیریت و سرمایهگذاری در سرمایه اجتماعی و انباشت آن میتوان این اثر را افزایش داد.
1-6 روش انجام پژوهش
این پژوهش به لحاظ هدف، از نوع کاربردی است که در آن به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر مستقل و میزان سرمایهگذاری در بورس به عنوان متغیر وابسته میپردازیم. همچنین به لحاظ نوع بررسی، تحقیقی پس رویدادی به شمار میرود و بر اساس دادههای ثانویه و روشهای اقتصاد سنجی به بررسی و آزمون فرضیات میپردازد. از نظر روش، جزء تحقیقات همبستگی میباشد که در آن برای کشف یا تعیین رابطه بین متغیرها تلاش میشود. در واقع هدف این روش مطالعه رابطه حدود تغییرات یک یا چند متغیر با حدود تغییرات یک یا چند متغیر دیگر با استفاده از روشهای اقتصادسنجی است. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی استانهای ایران است که در آن از اطلاعات میزان سرمایه اجتماعی و حجم سرمایه‌گذاری‌ها در بورس طی دوره 1379-1391 در استانهای ایران مورد استفاده قرار میگیرد.
داده‌ها و اطلاعات میدانی مورد نیاز در این تحقیق، از طریق مراجعه به بانک‌های اطلاعاتی، شرکت و سازمان بورس و پژوهش‌های انجام شده در این زمینه‌ها و نیز با استفاده از اطلاعات و گزارش‌های منتشره توسط نهادها و سایت‌های ذی‌ربط از جمله بانک مرکزی و مرکز آمار ایران جمع‌آوری، بررسی و تجزیه و تحلیل خواهد شد.
2-1 مقدمه
ادبیات مربوط به سرمایه اجتماعی را میتوان به سال 1917 نسبت داد؛ جایی که نخستین بار هانیفان[1] از واژهی سرمایه اجتماعی استفاده کرد. بوردیو[2] در 1986 نخستین اقتصاددانی بود که سرمایه اجتماعی را وارد متون اقتصادی کرد؛ اما در متون موجود اشاره میشود که کلمن[3] (1988) و پاتنام[4] (1993)، مفهوم فعلی سرمایه اجتماعی را پایهریزی کرده و وارد حوزه علم اقتصاد نمودند. از آن روز تا کنون تحقیقات زیادی در مورد ارتباط مقولهی سرمایه اجتماعی و مباحث اقتصادی انجام شده است. در این پژوهش به دنبال بررسی علت تفاوتها در مشارکت مردم در بازار سهام در استانهای ایران( که دارای تالار بورس هستند) با تأکید بر تفاوت در سطح سرمایه اجتماعی هستیم. دانش اقتصاد منطقهای به دنبال این است که با در نظر گرفتن تفاوتهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی مزیتهای نسبی بهترین راهکارها را در جهت بهبود وضعیت شاخص ها و توسعه منطقهای ارائه دهد. در این فصل ابتدا به بیان ادبیات مربوط به سرمایه اجتماعی و بازار سهام خواهیم پرداخت؛ و در ادامه ارتباط بین سرمایه اجتماعی و بازار سهام و نحوهی اثرگذاری بر بازار سهام را مورد بررسی قرار میدهیم. در آخر نیز برخی مطالعات در خصوص موضوع مورد بحث را مطرح خواهیم کرد.
2-2 مفهوم سرمایه اجتماعی
2-2-1 سرمایه اجتماعی چیست
سرمایه یکی از عوامل مهم رشد اقتصادی است. بهبود در کیفیت ابزارها و ماشینآلات، بهرهوری نیروی کار را افزایش میدهد و ازین طریق رفاه را بهبود میبخشد. اما سرمایه فقط جنبه فیزیکی ندارد. سرمایه انسانی که به شکل مهارتها، آموزش و کارآموزی تحقق مییابد نیز جزء مهم تولید به شمار میرود. مشابه این، کلمن(1990) و پاتنام، لئوناردی و نانتی(1993) اشاره میکنند که ساختار اجتماعی یکی از عوامل مهم در ارتقاء بهرهوری فعالیتهای اقتصادی است. روابط بین افراد، هنجارها و سنتها به تسهیل هماهنگی و همکاری کمک میکنند که خود موجب افزایش بهرهوری میشود. این نوع سرمایه به سرمایه اجتماعی مرسوم است(سوری، علی: 1383). میتوان گفت یکی از جنبههای مهم توسعهی پایدار استفاده از مفهوم سرمایه در وجه اجتماعی آن است. هرچند واژهی سرمایه اساساً در قلمروی اقتصادی به کار میرود، اما از حدود دو دهه اخیر در حوزه علوم اجتماعی نیز مورد پذیرش بسیار قرار گرفته است. آنچه در سرمایه اجتماعی و مفهوم آن نهفته است، سرمایهگذاری در روابط اجتماعی و همچنین افزایش، گسترش و به اشتراک گذاشتن منابع در روابط اجتماعی از طریق سرمایه اجتماعی برای تسهیل کنش جمعی و گسترش اعتماد و بدهبستان در جامعه است. بنابراین، روابط اجتماعی بستر اصلی مفهوم سرمایه اجتماعی محسوب میشود(ترکزاده و محترم، 1391).
اقتصاددانان این مفهوم را به کار میگیرند تا با سوالاتی که در چارچوبهای مرسوم علم اقتصاد پاسخ گفتن به آنها دشوار بوده است، پاسخی بیابند. طرح این رویکرد در بسیاری از مباحث توسعه اقتصادی نشاندهنده اهمیت نقش ساختارها و روابط اجتماعی در بین افراد جامعه بر متغیرهای توسعه است. به همین دلیل در یکی دو دههی اخیر مطالعات متعددی در خصوص تاثیر سرمایه اجتماعی بر رشد و توسعه اقتصادی صورت گرفته است که نتایج این مطالعات گویای این است که سرمایه اجتماعی به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر رشد و توسعه اقتصادی اثرگذار بوده است.
مفهوم سرمایه اجتماعی در برگیرنده مفاهیمی همچون اعتماد، همکاری و همیاری میان اعضای یک گروه یا یک جامعه است که نظام هدفمندی را شکل میدهند و آنها را در جهت دستیابی به هدفهای ارزشمند هدایت میکند. امروزه سرمایه اجتماعی نقشی شاید مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در جوامع ایفا میکند و شبکههای روابط جمعی و گروهی انسجام بخش میان انسان‌ها و سازمان‌هاست.
به طور کلی، سرمایه اجتماعی منابعی در دسترس هستند؛ نظیر اطلاعات، اندیشهها، راهنماییها، فرصتهای کسب و کار، سرمایههای مالی، قدرت و نفوذ، پشتیبانی احساسی، خیرخواهی، اعتماد و همکاری. کلمه اجتماعی در عنوان سرمایه اجتماعی، دلالت می کند که این منابع، خود داراییهای شخصی محسوب نمیشوند، هیچ فردی به تنهایی مالک آنها نیست. این منابع در دل شبکههای روابط قرار گرفتهاند. اگر شما سرمایههای انسانی را آنچه که شما میدانید فرض کنید (مجموع دانش، مهارت و تجارت شما)، پس دسترسی به سرمایه اجتماعی به کسانی که شما میشناسید بستگی دارد؛ یعنی اندازه، کیفیت و گوناگونی شبکههای کسبوکار و شبکههای ارتباطی شخصی شما در آن مؤثر است. اما فراتر از آن، سرمایه اجتماعی به کسانی که شما نمیشناسید نیز بستگی دارد. البته اگر شما به طور غیرمستقیم به وسیله شبکههایتان با آنها در ارتباط باشید.
واژۀ سرمایه دلالت میکند که سرمایه اجتماعی همانند سرمایه انسانی یا سرمایه اقتصادی ماهیتی زاینده و مولد دارد، یعنی ما را قادر میسازد ارزش ایجاد کنیم، کارها را انجام دهیم، به اهدافمان دستیابیم، ماموریتهایمان را در زندگی به اتمام رسانیم و به سهم خویش به دنیایی یاری رسانیم که در آن زندگی میکنیم. وقتی میگوییم سرمایههای اجتماعی زاینده و مولد هستند، منظور این است که هیچکس بدون آن موفق نیست و حتی زنده نمیماند(کلمن، 1990).
2-2-2 تعریف سرمایه اجتماعی از نگاه صاحبنظران
سرمایه اجتماعی همانند بسیاری مفاهیم علوم اجتماعی چند وجهی و منشورگونه است و هریک از محققان برای بیان مفهوم آن، جنبهای از آن را ارائه کردهاند. در حالیکه عدهای از محققان، سرمایه اجتماعی را معادل اعتماد و هنجارهای مشترک اجتماعی تعریف میکنند؛ عدهای دیگر آن را بخشی از نگرشهای اخلاقی و فرهنگی دلسوزی، نوعدوستی و بردباری توصیف کردهاند و بعضی دیگر بر نهادها و کیفیت و کمیتهای زندگی مشارکتی تاکید دارند. همانطور که گفته شد کلمن(1988) و پاتنام(1993) مفهوم فعلی سرمایه اجتماعی را پایهریزی کردند.
در حال حاضر، رویکرد کارکرد گرایی سرمایه اجتماعی به طور گسترده مورد پذیرش قرار گرفته است و تاثیرگذارترین مفهوم است. آثار وابسته به رویکرد کارکرد گرایی سرمایه اجتماعی توسط جیمز کلمن جامعهشناس آمریکایی، انجام شده است(1988،1990). کلمن میگوید: سرمایه اجتماعی نهاد واحدی نیست بلکه مجموعهای از نهادهای گوناگون است که دو ویژگی مشترک دارند، همهی آنها شامل جنبهای از یک ساخت اجتماعی هستند و کنشهای معین افرادی که در درون ساختار هستند را تسهیل میکنند. سرمایه اجتماعی همانند شکلهای دیگر سرمایه مولد است و دستیابی به هدفهای معینی که در نبود آن محقق نمیشوند را امکانپذیر میسازد. سرمایه اجتماعی مانند سرمایههای فیزیکی و انسانی کاملاً قابل جابجایی نیست؛ یعنی نوع خاصی از سرمایه اجتماعی که در تسهیل کنشهای معینی سودمند است، شاید برای کنشهای دیگر بیفایده و یا حتی زیانبر باشد.
رابرت پاتنام یکی دیگر از پژوهشگران این حوزه معتقد است که سرمایه اجتماعی همچون مفاهیم سرمایههای انسانی و فیزیکی- ابزارها و آموزشهایی که بهرهوری فردی را افزایش میدهند- به ویژگیهای سازمان اجتماعی از قبیل شبکهها، هنجارها و اعتماد اشاره دارد که هماهنگی و همکاری برای کسب منافع متقابل را تسهیل میکند. او همچنین بیان میکند که سرمایه اجتماعی منافع سرمایهگذاری در زمینه سرمایه انسانی و سرمایه فیزیکی را افزایش میدهد(رحمانی، عباسینژاد و امیری: 1386).
بوردیو، سرمایه اجتماعی را در کنار سرمایه فرهنگی و سرمایه اقتصادی، یکی از اشکال بنیادی سرمایه میداند. در تعریف سرمایه اجتماعی میگوید: سرمایه اجتماعی جمع منابع واقعی یا بالقوهایست که از شبکهای بادوام از روابط کمابیش نهادینه شده ارتباط و شناخت متقابل(به بیان دیگر عضویت در یک گروه) حاصل میگردد. شبکهای که هریک از اعضای خود را از پشتیبانی جمعی برخوردار میکند و به آنها اعتبار میبخشد (رحمانی، عباسینژاد و امیری: 1386).
فوکویاما[5] نیز در کتاب خود سرمایه اجتماعی را به عنوان وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزشهای غیر رسمی تعریف میکند که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است، در آن سهیماند. همچنین میافزاید که مشارکت در ارزشها و هنجارها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمیگردد، چراکه این ارزشها ممکن است ارزشهای منفی داشته باشند. شواهد و دلایل فراوانی ثابت کرده است که این امر هم برای دولت و هم برای توسعه اقتصادی نتایج منفیای به بار آورده است. برعکس، هنجارهایی که تولید سرمایه اجتماعی میکنند باید شامل سجایایی از قبیل صداقت، ادای تعهدات و ارتباطات دوجانبه باشد(فوکویاما، 1379).
تعداد صفحه :120
قیمت :37500 تومان