دانشگاه قرآن و حدیث
پایان نامه كارشناســی ارشــد
رشتة علوم حدیث
گرایش نهج‌البلاغه
عنـــوان پایان نامــه
“شاخصه‌های یاران مطلوب امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) دركلام حضرت باتأكید بر نهج‌البلاغه”
استاد راهنما
دكتر محمّد حسین رجبی دوانی
استاد مشاور
دكتر محمّدهادی امین ناجی
ماه وسال دفاع
آذرماه 1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چكیده:
هدف نهایی همۀ ادیان الهی، برپایی حكومت عدل وفضیلت، درجهت ساختن جامعه‌ای نمونه است كه درآن همۀ افراد مستعد وطالب حقیقت، امكان دستیابی به هدایت الهی را دارند ومسیر كمال وسعادت برای همگان گشوده است. امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) به عنوان رهبر بزرگ الهی، با گفتار وسیرۀ عملی خود، بهترین الگو را برای چگونگی دستیابی به حیات معنوی و كمال انسانی، درجهت سعادت دنیا وآخرت ارائه فرموده‌اند.
آنچه در این پژوهش، از طریق تحلیل محتوای كتاب شریف نهج البلاغه، مورد بررسی قرار گرفته‌است، بیان شاخصه‌هایی است كه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، آن‌را به‌عنوان ویژگی یاران مطلوب خویش معرّفی فرموده‌اند؛ كه در دوبخش شاخصه‌های مبنایی ورفتاری، قابل ارائه است.
در این پژوهش جهت رعایت اختصار وعمق بخشیدن به مباحث، شاخصه‌های مبنایی به عنوان پیش‌فرض برای یاران مطلوب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) درنظر گرفته شده وتنها جهت معرفی آنها، به ذكر عناوین ونقل یك نمونه از كلام حضرت دربارۀ هریك از این شاخصه‌ها اكتفا شده‌است. امّا به تحلیل شاخصه های رفتاری، ذیل 10عنوان به‌قرار زیر پرداخته شده‌است:
1ـ بصیرت 2ـ امربه‌معروف ونهی‌ازمنكر 3ـ شناخت ودفع فتنه 4ـ عدالت‌محوری 5ـ شهادت‌طلبی 6 ـ جهاد خالصانه 7ـ معرفت به حق وپیروی ازآن 8ـ شناخت كیفیت رابطه با دنیا 9ـ پایداری 10ـ تقوا.
كلیدواژه‌های تحقیق
شاخصه، یارمطلوب، امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام)، شاخصه‌های مبنایی، شاخصه‌های رفتاری.
فهرست مطالب صفحه
مقدمه. 9
- فصل اوّل: كلیات. 12
1.1. بیان مسئله. 12
1.2. اهمیت و ضرورت. 13
1.3. سؤالات تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.4. فرضیات تحقیق. 14
1.5. پیشینۀ تحقیق. 15
1.6. مفاهیم تحقیق. 16
1.7. بررسی منابع. 18
1.7.1 . نهج البلاغه. 18
1.7.2 . برخی از شروح نهج البلاغه. 19
1.7.2.2 . شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید).. 20
1.7.2.4. شرح نهج‌البلاغه( ابن‌میثم ).. 21
1.7.2.1 . منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه.. 22
1.7.2.3. فی ظلال نهج البلاغه.. 23
1.7.2.5 . بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغه.. 23
1.7.3 . برخی ازكتب تاریخی. 24
1.7.3.1. وقعة صفین 25
1.7.3.2. الطبقات الكبری.. 26
1.7.3.3. أنساب الأشراف 26
1.7.3.4. الأخبار الطوال 27
1.7.3.5. الغارات.. 28
1.7.3.6. تاریخ یعقوبی.. 29
1.7.3.7. تاریخ طبری.. 30
1.7.3.8. مروج الذهب 31
1.7.3.9. الجمل.. 32
1.7.3.10. الاستیعاب 33
1.7.3.11. الكامل فی التاریخ 35
1.7.3.12. اسد الغابة فی معرفة الصحابة.. 35
1.7.3.13. الاصابة فی تمییز الصحابه 36
1.7.3.14. منتهی الامال.. 38
1.7.4. برخی از كتب لغت (عربی/ فارسی). 39
1.7.4.1. لسان‌العرب.. 40
1.7.4.2. مجمع البحرین.. 40
1.7.4.3. قاموس قرآن.. 43
1.7.4.4. المفردات فی غریب القرآن.. 39
1.7.4.5. لغت‌نامۀ دهخدا.. 41
1.7.4.6. فرهنگ فارسی عمید.. 42
1.7.5. برخی از كتب روایی. 44
1.7.5.1. من لا یحضره الفقیه.. 45
1.7.5.2. الکافی.. 44
1.7.5.3. بحار الانوار.. 45
1.7.5.4. الغدیر.. 46
- فصل دوّم: شاخصه‌های مبنایی. 49
2.1. معرفت‌شناسی. 49
2.2. اخلاق:. 54
- فصل سوم: شاخصه‌ها رفتاری. 65
3.1. بصیرت. 66
3.1.1. بصیرت یاران، زیر ذره‌بین تاریخ. 81
3.1.2. بی‌بصیرت یاران، زیر ذره‌بین تاریخ. 99
3.2. امربه معروف ونهی ازمنكر. 105
3.2.1. یاران مطلوب، نمونۀ آمرین به معروف وناهیان از منكر 117
3.3. شناخت ودفع فتنه. 123
3.3.1. نگاه تاریخ به شناخت ودفع فتنه توسط یاران مطلوب 138
3.3.2. نگاه تاریخ به عدم شناخت ودفع فتنه. 144
3.4. عدالت محوری. 146
3.4.1. عدالت‌محوری یاران مطلوب زیر ذرّه‌بین تاریخ. 158
3.4.2. عدم تحمّل عدالت علوی توسّط یاران در نظر تاریخ. 162
3.5. جهاد خالصانه. 166
3.5.1. اخلاص یاران مجاهد، درنگاه تاریخ. 172
3.6. شهادت‌طلبی. 178
3.6.1. شهادت‌طلبی یاران مطلوب درنگاه تاریخ. 183
3.7. معرفت به حق وپیروی از آن. 190
3.7.1. معرفت یاران مطلوب به حق و پیروی ازآن درنگاه تاریخ 205
3.7.2. عدم معرفت یاران به حق در نگاه تاریخ. 210
3.8. شناخت كیفیت رابطه با دنیا. 212
3.8.1. دنیاگریزی زاهدانۀ یاران مطلوب، زیر ذرّه بین تاریخ 219
3.8.2. دنیاطلبی یاران زیر ذرّه‌بین تاریخ. 223
3.9. پایداری. 226
3.9.1. پایداری یاران مطلوب در نگاه تاریخ. 231
3.10. تقوا. 237
3.10.1. تقوای یاران مطلوب در نگاه تاریخ. 244
3.10.2. بی‌تقوای یاران در نگاه تاریخ. 248
- فصل چهارم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات تحقیق. 251
فهرست منابع (كتاب‌نامه). 256
منابع فارسی. 257
منابع عربی. 260
سایت‌ها ونرم‌افزارها. 264
الملخص.
Abstract
مقدمه
امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) به عنوان تنها امامی كه امكان تشكیل حكومت اسلامی را در مدّت كوتاهی داشتند، جهت ساختن جامعه‌ای منطبق بر آرمان‌ها واهداف دینی والهی، به دنبال تأمین مقتضیات آن بودند. تنها راهی كه آرمان حكومت وجامعۀ مطلوب دینی را به حقیقت نزدیك می‌سازد، وجود انسان‌های نمونه‌ای است كه اجزای این جامعه را تشكیل می‌دهند.
در نگاه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، این افراد كه در پژوهش حاضر از آنها به عنوان یاران مطلوب امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) یاد شده است، دارای ویژگی‌ها وشاخصه‌هایی هستند كه آنها را موردتأیید حضرت امیر(علیه‌السلام) قرار داده است.
دراین پایان‌نامه، با بررسی كتاب شریف نهج البلاغه، به عنوان میراث عظیم ماندگار آن حضرت، شاخصه‌های فراوانی برای یاران مطلوب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) جمع‌آوری شده وسپس این شاخصه‌ها، در دو بخش كلّی شاخصه‌های مبنایی ورفتاری، دسته‌بندی وتقسیم گردیده است.
شاخصه‌ها مبنایی كه بالغ بر50 عنوان می‌باشد، در دو بخش اصلی اخلاق و معرفت‌شناسی، وشاخصه‌های رفتاری، در10 عنوان مهم مورد بررسی قرارگرفت. برای تحلیل وشرح هریك از این عناوین، روند منظّمی، در سه بخش آغاز گردید:
1ـ استخراج عبارات مربوط به هریك از عناوین شاخصه‌ها، از كتاب نهج البلاغه ودسته‌بندی آنها جهت دستیابی به دیدگاه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، دربارۀ هریك از عناوین وترجمۀ عبارت برمبنای ترجمۀ سیدجعفر شهیدی.
2ـ پس از درج عبارات نهج البلاغه، ذیل هر عنوان، با استفاده از شروح معتبر نهج البلاغه، كتب روایی، كتب لغت و منابع معتبر دیگر كه هریك به‌نوعی عنوان موردنظر را تبیین می‌نمایند، به شرح وتفسیر عبارات پرداخته شد.
3ـ بررسی كامل ودقیق متون معتبر تاریخی، برای دستیابی به نمونه‌ای از اسامی یاران امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) كه هریك به نوعی مورد تأیید ویا عدم تأیید حضرت بوده‌اند.تا با بررسی عملكرد یاران مطلوب، جهت نشان دادن امكان دستیابی به هریك از شاخصه‌ها، به‌عنوان الگو ونمونه‌ای قابل عرضه، به‌دست آید و شرح حال این افراد، الگویی برای رهپویان راه حقیقت قرار گیرد.
پس از تكمیل مراحل سه‌گانۀ فوق، حجم فراوان مطالب سبب شد تا قسمت زیادی از آنها از روند كارپژوهش خارج شود وجهت ایجاداختصار ونیز عمق مباحث مطرح‌شده در پایان‌نامه، تنها به بررسی شاخصه‌های رفتاری یاران مطلوب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) پرداخته شود كه در10 عنوان ارایه گردید:
بصیرت، امربه معروف ونهی از منكر، شناخت ودفع فتنه، عدالت‌محوری، شهادت‌طلبی، جهاد خالصانه، معرفت به حق وپیروی از آن، شناخت كیفیت رابطه با دنیا، پایداری و تقوا.
برای شاخصه‌های مبنایی برای یاران مطلوب حضرت امیر(علیه‌السلام) نیز، تنها به ذكرعناوین آنها ونیز درج یك نمونه از كلام امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، ذیل هر عنوان اكتفا شد.
لازم به ذكر است دربخش كلیات پایان‌نامه (فصل اوّل)، عنوانی با نام “معرفی منابع” آمده است كه درآن برخی از منابعی كه در این پایان نامه بیشتر مورد ارجاع قرار گرفته‌اند، معرّفی شده است. این بخش، در چهار قسمت تنظیم شده‌است كه به ترتیب كاربرد آنها در این تحقیق، عبارتند از، معرّفی:
ـ شروح نهج البلاغه ـ كتب تاریخی ـ كتب روایی ـ كتب لغت.
با امیدبه اینكه این پژوهش، عرض ارادتی به ساحت مقدّس امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) وچراغ راهی برای پیروان مكتب اهل‌بیت(علیهم‌السلام) باشدكه پیمودن راه سعادت وكسب كمال را هدف خود ساخته‌اند.
فصل اول: كلیات
- فصل اوّل: كلیات
1.1. بیان مسئله
این تحقیق در پی آن است که ویژگی ها وشاخصه های یاران موردنظر وعنایت امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) را از منظر آن امام هدایت‌گر، احصا وتبیین نماید وبا توجّه به تأكید این پژوهش بر كلام امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در نهج‌البلاغه، به بررسی محتوایی شاخصه‌ها از این كتاب ارزشمند، ونیز شواهد تاریخی آن، از منابع تاریخی معتبر شیعه وسنّی ، پرداخته شده است؛ تا شاخصه های مطلوبیت اصحاب، از دیدگاه مولای متقیان (علیه‌السلام) باتأکید بر نهج البلاغه ارائه شود.
تعداد صفحه : 349
قیمت : 14700تومان